Bogata w smaki i historię moussaka to prawdziwy kulinarny klejnot regionu Bałkanów i Bliskiego Wschodu. Nazwa potrawy, zapisana po raz pierwszy w języku angielskim w 1862 roku jako "mùzàkkà", ma fascynujące pochodzenie - wywodzi się od arabskiego słowa "muṣaqqa'a" (مصقعة), oznaczającego "schłodzony" lub "ubity". Do języka greckiego i innych języków bałkańskich trafiła za pośrednictwem tureckiego, podczas wielowiekowej obecności Imperium Osmańskiego w regionie.
Choć dzisiaj moussaka kojarzona jest głównie z kuchnią grecką, w rzeczywistości istnieje wiele regionalnych wariantów tej potrawy w całym regionie śródziemnomorskim i na Bliskim Wschodzie. W Egipcie, Turcji czy krajach Lewantu tradycyjnie przygotowywano ją jako danie z bakłażanów i pomidorów, często podawane na zimno jako przystawka.
To, co dzisiaj znamy jako klasyczną grecką mussakę, narodziło się stosunkowo niedawno - w latach 20. XX wieku. Autorem tej nowoczesnej wersji był Nikolaos Tselementes, grecki szef kuchni wykształcony we Francji. Zainspirowany francuską sztuką kulinarną, wprowadził do tradycyjnego dania znaczącą innowację - warstwę kremowego sosu beszamelowego na wierzchu. Tselementes stworzył trójwarstwową kompozycję: podsmażane plastry bakłażana na spodzie, środkową warstwę z mielonego mięsa jagnięcego z pomidorami, cebulą, czosnkiem i przyprawami (głównie cynamonem i zielem angielskim), a na wierzchu aksamitny sos beszamelowy.
Co ciekawe, Tselementes opracował również wersję postną (wegańską) moussakI na dni postu w prawosławiu, gdzie zamiast mięsa używano zmielonego bakłażana, a zamiast beszamelu - sosu pomidorowego i bułki tartej.
W różnych regionach Bałkanów moussaka przybrała lokalne formy. W Albanii, Bułgarii, krajach byłej Jugosławii i Rumunii często używa się ziemniaków zamiast bakłażanów, a mięso wołowe lub wieprzowe zastępuje jagnięcinę. Z kolei w Turcji musakka nie jest warstwowa - składa się z cienkich plastrów smażonego bakłażana podawanych w sosie pomidorowo-mięsnym, doprawionym papryką, czosnkiem i cebulą.
Dzisiejsza grecka moussaka, z jej warstwową strukturą, bogatymi smakami i charakterystycznym sosem beszamelowym, stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań kuchni śródziemnomorskiej, symbolizując kulinarne wpływy i interakcje między różnymi kulturami tego fascynującego regionu.
Odetnij końcówki bakłażanów i pokrój je w plastry o grubości około 1 cm, nie obierając ich ze skórki.
Dokładnie opłucz plastry pod bieżącą wodą, a następnie posól je obficie i umieść w durszlaku na około 30 minut, aby wyciągnąć goryczkę.
Po odczekaniu pół godziny, dokładnie opłucz bakłażany dużą ilością wody i odciśnij nadmiar wody rękami.
Osusz je dokładnie papierowym ręcznikiem.
Masz teraz dwie opcje przygotowania bakłażanów:
Jeśli używasz ziemniaków, wybierz odmiany mączne. Obierz je i pokrój w jednolite plastry o grubości około 1 cm (podobnej do grubości palca małego).
Na koniec opłucz je pod bieżącą wodą, aby pozbyć się nadmiaru skrobi.
Następnie możesz je upiec w piekarniku (skrop oliwą, posól i piecz przez 15-20 minut w temperaturze 180°C) lub usmażyć na patelni do lekkiego zrumienienia. Ziemniaki nie muszą być całkowicie upieczone, ponieważ dojdą podczas pieczenia całej moussaka.
Tradycyjna grecka moussaka wymaga użycia mielonej jagnięciny lub mieszanki jagnięciny i wołowiny. Jeśli nie lubisz wyrazistego smaku jagnięciny lub wolisz lżejszą wersję, możesz użyć dobrej jakości mielonej wołowiny lub cielęciny.
Na dużej patelni rozgrzej oliwę z oliwek na średnio-wysokim ogniu. Dodaj posiekaną cebulę i smaż, aż zmięknie i lekko się zrumieni.
Dodaj mięso mielone, rozbijając je drewnianą łyżką, i smaż do zrumienienia. Następnie dodaj czosnek i koncentrat pomidorowy, mieszaj przez 1-2 minuty, aż czosnek zacznie mięknąć.
Wlej czerwone wino, aby odlepić przysmażone kawałki mięsa i aromaty z dna patelni (deglazowanie). Poczekaj, aż alkohol odparuje.
Dodaj pomidory z puszki, cukier, szczyptę cynamonu, liść laurowy, goździki oraz sól i pieprz do smaku.
Doprowadź do wrzenia, następnie zmniejsz ogień i gotuj pod przykryciem przez około 30 minut lub do momentu, gdy większość płynu odparuje. Sos do moussaka musi być bardzo gęsty, aby nie przesiąkł przez warzywa. W trakcie gotowania od czasu do czasu zamieszaj, aby sos nie przywarł do dna patelni.
Po zagęszczeniu sosu dopraw go solą i pieprzem. Dodaj trochę, zamieszaj, spróbuj i dodaj więcej, jeśli potrzeba. Doprawianie na końcu pomoże uniknąć prze- lub niedoprawienia sosu.
Tradycyjna grecka moussaka wymaga puszystego sosu beszamelowego. To najtrudniejsza część do perfekcyjnego wykonania! Kluczowe jest uzyskanie odpowiedniej gęstości, ciągłe mieszanie podczas gotowania, wzbogacenie jajkami i serem oraz dodanie dokładnie odpowiedniej ilości soli na końcu. W dużym rondlu roztop masło na wysokim ogniu.
Dodaj całą mąkę, mieszaj drewnianą łyżką, aż masło zostanie całkowicie wchłonięte przez mąkę, i pozwól jej gotować się przez kilka minut, aż lekko zbrązowieje.
Zmniejsz ogień do średniego i dodawaj mleko stopniowo, małymi porcjami. Poczekaj, aż mleko wchłonie się w mąkę, dodaj trochę więcej i powtarzaj, aż zużyjesz całe mleko z przepisu. Twój sos beszamelowy jest gotowy, gdy zgęstnieje i będzie przypominał budyń.
Zdejmij rondel z ognia i dodaj ser, gałkę muszkatołową i dwie łyżeczki soli.
Mieszaj, aż składniki się połączą, spróbuj sosu i dodaj jeszcze jedną łyżeczkę soli, jeśli nadal smakuje mdło.
Na końcu dodaj żółtka jajek i szybko mieszaj, aby jajka całkowicie połączyły się z mieszanką.
Teraz, gdy twoje warzywa, beszamel i sos mięsny są gotowe, czas złożyć danie! Wybierz najgłębsze naczynie do pieczenia, jakie masz pod ręką, aby mieć pewność, że możesz użyć całego sosu mięsnego i beszamelu bez obawy, że nie zmieszczą się i wykipią! Do tego przepisu idealne będzie naczynie o wymiarach 20x30 cm i głębokości 8 cm.
Aby złożyć moussaka, zacznij od ułożenia warstwy ziemniaków na dnie naczynia do pieczenia.
Podziel bakłażany na dwie części. Pierwszej części użyjesz do warstwy nad ziemniakami, a drugiej do przykrycia sosu mięsnego.
Rozłóż pierwszą warstwę bakłażanów na ziemniakach. Jeśli masz za mało bakłażanów, rozłóż je rzadziej. Jeśli masz za dużo, nałóż je na siebie, aby wszystkie się zmieściły!
Używając dużej chochli lub łyżki, wylej sos mięsny na bakłażany i równomiernie go rozprowadź. Nie zapomnij usunąć liścia laurowego i goździków!
Rozłóż drugą warstwę bakłażanów na sosie mięsnym, rozmieszczając je równomiernie.
Na koniec, używając dużej chochli, dodaj beszamel i równomiernie go rozprowadź, upewniając się, że cała moussaka jest pokryta.
Posyp wierzch odrobiną startego sera. Gdy moussaka się upiecze, ser się roztopi i nada jej pyszny złocistobrązowy kolor!
Piecz w rozgrzanym piekarniku (180°C) przez około 30 minut lub do momentu, aż wierzch nabierze złocistobrązowego koloru.
Po upieczeniu, choć będzie to trudne, pozwól moussaka trochę ostygnąć przed krojeniem. Dzięki temu sos beszamelowy nie wypłynie podczas porcjowania. Moussaka powinna być ciepła w dotyku, nie gorąca, gdy ją kroisz.
Tradycyjna grecka moussaka jest comfort food samym w sobie! Osobiście uwielbiam jeść moją moussaka z tradycyjną grecką sałatką, grecką sałatką z orzo (sałatka orzo z fetą), chrupiącym chlebem do maczania w tym pysznym sosie mięsnym, pysznym tzatziki jako dodatkiem i, dlaczego nie, z soczystym saganaki lub Feta Saganaki, dolmades (faszerowane liście winogron) i chrupiącymi greckimi klopsikami na przystawkę! I oczywiście z pysznymi loukoumades, bakławą lub galaktobureko na deser!
Dziękuję za wybranie mojego przepisu! Mam nadzieję, że przygotowanie potrawy sprawiło Ci przyjemność, a efekt końcowy zachwycił Ciebie i Twoich bliskich. Zdjęciami swojego kulinarnego dzieła możesz podzielić się z nami w mediach społecznościowych.