Historia tego wypieku ma swoje korzenie w brandenburskiej miejscowości Eberswalde, gdzie w 1832 roku cukiernik Gustav Louis Zietemann otworzył swoją cukiernię. Początkowo Zietemann wypiekał tradycyjne pączki, ale w poszukiwaniu oryginalnego produktu zaczął eksperymentować i stworzył charakterystyczne ciasto w kształcie okręgu z dziurką w środku, które nazwano „Spritzkuchen”. Nazwa pochodzi od niemieckiego słowa „spritzen” (wyciskać, tryskać), co odnosi się do sposobu formowania ciasta przez wyciskanie go z rękawa cukierniczego.
Samo ciasto parzone (pâte à choux) ma francuskie korzenie i było znane we Francji już w XVI wieku. To lekkie ciasto przygotowywane przez gotowanie wody z masłem, do której dodaje się mąkę, a po przestudzeniu jajka.
Z biegiem czasu przysmak ten zadomowił się w polskiej kuchni, przyjmując lokalną nazwę „gniazdka” ze względu na charakterystyczny kształt przypominający ptasie gniazdo.
Receptura dotarła na tereny dzisiejszej Polski i została przyjęta z niewielkimi modyfikacjami dostosowanymi do lokalnych upodobań. Oryginalne proporcje i metoda przygotowania pozostają jednak praktycznie identyczne z oryginałem Zietemanna, co świadczy o ponadczasowości i uniwersalności tego przepisu. Warto zauważyć, że mimo podobieństwa do niemieckich Spritzkuchen, polskie gniazdka często mają nieco inny skład ciasta i proporcje składników, dostosowane do lokalnych preferencji. Podobnie jak wiele innych wypieków w polskiej tradycji (np. sernik, makowiec), również i te przeszły kulturową adaptację, stając się nieodłącznym elementem polskiej kuchni.
Gniazdka stanowią tradycyjny element polskiej kuchni karnawałowej, często przygotowywane są w okresie Tłustego Czwartku, obok klasycznych pączków z nadzieniem i faworków. W dawnych czasach były również popularnym przysmakiem na weselach i chrzcinach.
Gniazdka – Puszyste Przysmaki z Ciasta Parzonego
Te mięciutkie, pulchniutkie gniazdka to prawdziwy powrót do dzieciństwa. Ich wyjątkowość tkwi w perfekcyjnie przygotowanym cieście parzonym, które po usmażeniu tworzy puszyste, lekko wilgotne w środku wypieki. Oblane słodkim lukrem o delikatnym aromacie wanilii, kuszą nie tylko wyglądem, ale i niebiańskim smakiem.
Zapach smażonego ciasta przywodzi na myśl domowe kuchnie naszych babć, a słodko-waniliowy aromat lukru dopełnia całości, tworząc kompozycję, której nie da się oprzeć. Gniazdka smakują wyśmienicie zarówno na ciepło, jak i na zimno, idealnie pasując do popołudniowej kawy czy herbaty.
Składniki
Na lukier
Instrukcje
Przygotowanie parzonego ciasta
-
Do garnka wlej zimną wodę lub mleko, dodaj masło i szczyptę soli. Podgrzewaj na średnim ogniu, mieszając od czasu do czasu, aż masło całkowicie się rozpuści i płyn zacznie wrzeć.
-
Gdy płyn zawrze, zdejmij garnek z ognia i wsyp od razu całą mąkę. Energicznie mieszaj drewnianą łyżką, aby nie powstały grudki. Wróć garnek na mały ogień i ucieraj ciasto przez 2-3 minuty, aż zacznie odchodzić od ścianek garnka i utworzy jednolitą kulę.
-
Przełóż ciasto do miski i pozostaw do przestudzenia (powinno być letnie, nie gorące). Ciasto nie powinno parzyć w dłonie - w przeciwnym razie jajka mogłyby się ściąć.
-
Do letniego ciasta dodawaj jajka pojedynczo, każde dokładnie wmieszaj przed dodaniem kolejnego. Wyrabiaj ciasto, aż będzie gładkie, błyszczące i elastyczne.
Formowanie i smażenie gniazdek
-
Przygotowane ciasto przełóż do rękawa cukierniczego z końcówką w kształcie gwiazdki (najlepiej otwarta końcówka z 6-8 zębami). Taka końcówka pozwoli uformować charakterystyczne gniazdka z prążkowaną strukturą..
-
Przygotuj papier do pieczenia pokrojony na kwadraty. Każdy kwadrat lekko posmaruj olejem - dzięki temu ciasto nie będzie się przyklejać do papieru i łatwiej odejdzie przy wrzucaniu do gorącego oleju.
-
Wyciskaj na papier okrągłe gniazdka o średnicy około 5-6 cm, formując pierścień z dziurką w środku.
-
W głębokim garnku lub frytkownicy rozgrzej olej do temperatury 170-180°C. Olej powinien mieć głębokość około 3-4 cm, wystarczającą by gniazdka mogły swobodnie pływać. Sprawdź temperaturę wrzucając małą kulkę ciasta - powinna wypłynąć na powierzchnię i zacząć się od razu smażyć.
-
Ostrożnie wkładaj gniazdka do rozgrzanego oleju papierem do góry - ciasto powinno oddzielić się od papieru, a papier można łatwo zdjąć. Nie wkładaj zbyt wielu na raz.
-
Smaż gniazdka początkowo bez dotykania, aż zbrązowieją od spodu (około 2-3 minuty), następnie delikatnie obróć je na drugą stronę i smaż, aż będą złocistobrązowe z obu stron.
-
Wyjmij usmażone gniazdka przy pomocy łyżki cedzakowej i ułóż na kratce lub papierowym ręczniczku.
Przygotowanie lukru
-
W miseczce umieść cukier puder.
-
Dodaj ekstrakt waniliowy.
-
Stopniowo dodawaj gorącą wodę, cały czas mieszając, aż uzyskasz gładki, gęsty lukier o konsystencji umożliwiającej polanie gniazdek.
-
Gdy gniazdka lekko przestygną, polej je przygotowanym lukrem lub zanurz w nim ich górną część.
Składniki odżywcze
Porcje: 12 PorcjaWielkość porcji: 95gKalorie:300kcalTłuszcz:14gWęglowodany:36gBiałko:6g
Notatki
- Ciasto parzone musi być dokładnie wyrobione - to klucz do puszystych, miękkich gniazdek.
- Użycie mleka zamiast wody nada gniazdkom delikatniejszy smak i bogatszy kolor.
- Temperatura oleju jest kluczowa - zbyt niska sprawi, że gniazdka nasiąkną tłuszczem, zbyt wysoka spowoduje, że będą surowe w środku.
- Gniazdka są najlepsze świeżo przygotowane, jeszcze ciepłe lub lekko przestudzone.
- Jeśli nie masz ekstraktu waniliowego ani laski wanilii, możesz użyć 1-2 łyżeczek cukru waniliowego (tego prawdziwego, z ziarenkami wanilii) lub 1/2 łyżeczki olejku waniliowego.
- Aby sprawdzić, czy olej ma odpowiednią temperaturę, wrzuć małą kulkę ciasta - powinna wypłynąć na powierzchnię i zacząć się smażyć, ale nie brązowieć zbyt szybko. Najlepiej użyj termometru.
